کارگران فصلی از نبود امنیت شغلی، بیمهای و بیسامانی رنج میبرند
کارگران نگران معیشت
کارگران فصلی به دلیل نداشتن امنیت شغلی، دستمزد پایین و حوادث حین کار دچار انفعال کشندهای شدهاند
ایلیا پیرولی
خبرنگار
گردهم آمده بودند و در گوشهای زیر پل چوبی کنار هم ایستاده بودند. کارگران مهاجری که حس میکردند از دست رفتهاند، چون همه از جایی آمده بودند که نمیتوانستند زندگیشان را تأمین کنند، آنها برچسبی با نام «فصلی» را یدک میکشند. همین برچسب آنها را از امنیت شغلی و پوشش بیمهای محروم کرده است. انگار کارگران فصلی بینوایان طردشده هستند.
اپیزود اول (قصه پردرد)
کیسهای در دست دارد و همچنان که کیسه را مچاله میکند به سمت خودرو میدود و انگار که نتوانسته به خواستهاش برسد؛ به سمت دوستانش بر میگردد. دوستش میگوید: مشهدی علی چی شد پنچر شدی؟ میگوید: به دنبال یک جوان است تا یخچال را از پلههای آپارتمان سه طبقه بالا ببرد و من به درد کارش نمیخورم؛ با این کمر دردم.
نگاهش که میکنی خیلی شکسته است و در این سن و سال به نظر میرسد که نباید کار کند.
بیماریهای ناشی از سالها کار سخت، فقدان ایمنی و بهداشت کار و حوادث غیرمترقبه جادهای از مهمترین خطراتی است که در کمین کارگران فصلی است. در واقع میتوان گفت در دستهبندی کارگران برای ایمنی و امید به زندگی پس از کارگران رسمی، قراردادیها قرار میگیرند، بعد از آنها پیمانکاریها و در پایین جدول و در بدترین مرتبه، کارگران فصلی هستند.
کاوه نیز یکی دیگر از دهها کارگری است که امروز را بدون هیچ درآمدی باید به سمت خانه برود. سفیدکار بوده و دو سال گذشته براثر حادثهای از بالای بلندی در حال کار سقوط کرده و پایش دچار مشکل شده و چون ساختمان بیمه نبوده، خسارتی را از کارفرما نگرفته و حالا هم نمیتواند کار سنگین انجام دهد و مجبور به کار به صورت روزمزد است.
بیکاری و نداشتن درآمد را بدترین درد میداند که سرما و گرما نمیشناسد و معتقد است؛ ما کارگران انگار تافته جدابافته از اجتماع هستیم که هیچ نهاد و سازمانی ما را به رسمیت نمیشناسد. حقوق مشخصی نداریم و از حداقلهای امکانات رفاهی محروم ماندهایم.
کاوه میگوید: با توجه به اینکه بارها برای ساماندهی محل تجمع ما از سوی مسئولان و مدیران شهری قول داده شد؛ اما این حداقلیها هم نادیده گرفته میشود.
دستمزد روزانه کارگران فصلی بهطور میانگین250 هزارتومان است و این مقدار با توجه به نرخ تورم نمیتواند هزینههای آنها را پوشش دهد و اینجاست که دیگر قدرت خرید ندارند.
مثل تاراز که میگوید: وضعیت زندگی برای قشر کارگر بسیار سخت شده است. حتی توانایی خرید مرغ را ندارم. وقتی کار میکنم بیمه نمیشوم. اکثر کارها کوتاه مدت است و درآمد روزانهام بیشتر از 250 هزار تومان نیست.
اپیزود دوم (شرح قصه)
کارگران فصلی با پازلهایی چون قراردادهای سفید امضا، دستمزدهای ناچیز، گسل عمیق میان حقوق و تورم، حوادث حین کار و نداشتن امنیت شغلی دست به گریبان هستند بطوریکه آنها را دچار انفعال کشندهای کرده است.
اغلب کارگران فصلی مهاجران اجباری هستند که برای یافتن شغل مناسب از شهرهای کوچک و روستاها به کلانشهرها کوچ میکنند و به نوعی بیسامان هستند. هر چند که دولتها هر کدام که آمدند وعده ساماندهی آنها را داده بودند، اما بدون آنکه وعده خود را عملی کنند، رفتند.
با توجه به اینکه کارگران فصلی شغل تمام وقتی را تجربه نمیکنند و بهطور طبیعی درآمد کافی برای تأمین معیشت خانوار ندارند، این موارد زمینه مسائلی مانند حاشیهنشینی، فقر و آسیبهای اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.عمدتاً در مراکز، میادین و چهارراههای اصلی شهرها می توان تمرکز نیروی کار فصلی برای مراجعه به کارگاههای ساختمانی و منازل افراد و انجام شغلهای غیررسمی و ناقص را مشاهده کرد.
براساس دادههای آماری حوزه اشتغال بیش از ۱۴ میلیون نفر در کشور دارای شغل شایسته نیستند که قطعاً جمعیت کارگران فصلی نیز در کنار شاغلان حوزه اشتغال غیررسمی در این فهرست جای دارند.
البته در کنار اشتغال نیمه وقت و عدم توان تأمین معیشت خانوار از طرف کارگران فصلی، عدم پوشش حمایتی بیمههای اجتماعی به دلیل نبود اشتغال پایدار را نیز باید از جمله مشکلات و نیازهای بارز جامعه کارگران فصلی دانست که به تبع آن عدم حمایتها و دریافت خدمات درمانی نیز اتفاق میافتد.
با وجود آنکه مصوبه مجلس، میزان پرداخت عیدی کارگران را مشخص کرده و دو ماه پایه حقوق را به عنوان حداقل و سه ماه پایه حقوق را به عنوان حداکثر میزان عیدی دریافتی اعلام کرده اما میزان عیدی کارگران بسته به مدت قرارداد و کارکرد آنها متفاوت است.
به موجب قانون، مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاههای فصلی مشمول قانون کار و همچنین کارگران سایر کارگاههای مشمول که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردهاند بر مآخذ ۶۰ روز و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه میشود. مزد مورد عمل در محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال به کارگران کارمزدی نیز عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.
در نشست هماندیشی 4 ساله رئیسکل بانک مرکزی با اقتصاددانان تشریح شد
راهکار 5 گانه رئیس کل برای مهار تورم
حمایت از تولید،اصلاح نظام بانکی، اصلاح نرخ سود، تثبیت ارز نیمایی و تشکیل اتاق معاملات ارزی ،جزو سیاستهای مهار تورم است
گروه اقتصادی / روز 23 دی ماه، ساختمان شیشهای میرداماد، میزبان تعدادی از اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی بود، نشستی که درآن رئیس کل بانک مرکزی نقشه راه این بانک برای مهار تورم و سیاست پولی و بانکی را ترسیم کرد. در این نقشه راه که مشتمل بر پنج سیاست است، مواردی مانند حمایت از تولید ازطریق تأمین مالی، اصلاح نظام بانکی از طریق تخصصی شدن بانکها و نظارت دقیق بر عملکرد آنها، اصلاح نرخ سود سپردههای بانکی، تثبیت نرخ ارزنیمایی و رفع نواقص بازار متشکل ارزی از طریق تغییر آن به بازار مبادله ارزی، برای مهار تورم و حفظ ارزش پول ملی دنبال میشود. در این نشست هماندیشی چهارساعته با اقتصاددانان، صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی، رئیسکل بانک مرکزی مهار تورم را سیاست اصلی و محوری بانک مرکزی در دوره جدید اعلام کرد و گفت: سیاست فعال پولی و بانکی را در این دوره عملیاتی میکنیم بر همین اساس، برای مهار تورم نیز کنترل تقاضاها از ناحیه نقدینگی و خلق پول در کنار عوامل تأثیرگذار سمت هزینه در دستور کار جدی بانک مرکزی قرار دارد.
محمدرضا فرزین در نخستین نشست هماندیشی با اقتصاددانان بر انضباط بخشی پولی، تنظیم رابطه دولت با بانک مرکزی، اجرای دقیق سیاست تثبیت نرخ ارز در سامانه نیما و استفاده بهینه از ابزارهای پولی برای مهار تورم و نقدینگی تأکید کرد و افزود: مدیریت انتظارات تورمی و جلب اعتماد مردم در جامعه یکی از شاخصهای مهم در موفقیت هر برنامه اقتصادی محسوب میشود که در این زمینه همکاری و همیاری همه دستگاهها و صاحبنظران قطعاً میتواند ما را در رسیدن به اهداف پیشبینی شده یاری رساند.
رئیسکل بانک مرکزی با بیان اینکه حفظ ارزش پول ملی و کنترل تورم ازجمله رسالتهای اصلی تمام بانکهای مرکزی است تصریح کرد: این بانک در چهارچوب سیاست تثبیت، سیاستگذاری و اقدام میکند و در این راستا، قطعاً اقتدار بانک مرکزی در حوزههای تخصصی پولی و بانکی احیا و عملیاتی خواهد شد.
فرزین در ادامه حمایت از تولید و اشتغالآفرینی را مورد تأکید قرار داد و افزود: تأمین مالی سرمایه در گردش مورد نیاز واحدها و بنگاههای تولیدی از اولویتهای مهم بانک مرکزی است؛ البته تأمین مالی بلندمدت واحدهای تولیدی و اقتصادی را باید به بازار سرمایه و تخصصی مربوطه محول کرد تا از ابزارهای مالی دیگر نیز در این زمینه استفاده شود.
بانکها تخصصی میشوند
رئیسکل بانک مرکزی همچنین با تأکید بر اجرای سیاست اصلاح نظام بانکی و تنظیم برنامه پولی متناسب با شرایط کنونی گفت: تخصصی کردن و تفکیک بانکها در قالب بانکهای توسعهای، تخصصی و تجاری به همراه تدوین مقررات و ضوابط مجزا برای هر گروه از این بانکها، یکی از ضرورتهای اصلاح نظام بانکی بهشمار میرود. فرزین ، نظارت دقیق برعملکرد شبکه بانکی، کنترل مقداری ترازنامه و اضافه برداشتها، تسهیلاتدهی هدفمند، کنترل نقدینگی، چگونگی مصرف اعتبارات در شبکه بانکی و برخورد با بانکهای ناتراز و ناسالم را از ضرورتهای مهم برشمرد و تصریح کرد: بانک مرکزی در این راستا قطعاً بهصورت فعالانه و تخصصی ورود خواهد کرد تا علاوه بر دستیابی به اهداف پیشبینی شده، هدایت هدفمند تسهیلات بانکی به سمت تولید و خدمات مولد هم بهصورت هوشمند، عملیاتی شود.
اصلاح نرخ سود
رئیس شورای پول و اعتبار در ادامه با تأکید بر اصلاح نرخ سود سپردهها و تسهیلات بانکی برای کنترل تورم گفت: نظارت قوی بر حسن اجرای قوانین و بخشنامههای مربوط به بانک مرکزی بهمنظور انسجامبخشی در شبکه بانکی و جلوگیری از تخلفات احتمالی، مهمترین اولویت بانک مرکزی است.
تأکید بر سیاست تثبیت ارز نیما
فرزین در این نشست، اجرای سیاست تثبیت نرخ 28500 تومانی در سامانه نیما برای واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشینآلات و تجهیزات تولید را بهمنظور ثباتبخشی به بازار ارز و کاهش انتظارات تورمی مورد تأکید قرار داد.
تغییر بازار متشکل به بازار مبادله ارزی
فرزین ادامه داد: با رفع برخی نواقص بازار متشکل ارزی، آن را در قالب بازار مبادله ارزی تقویت میکنیم. در تلاشیم علاوه بر تأمین نیازهای ارزی بخش کالاهای اساسی و مواد اولیه و تجهیزات تولید که از طریق سامانه نیما تأمین میشود دیگر نیازهای ارزی مردم که مشتمل بر ۴۰ ردیف است در بازار مبادله ارزی تأمین شود. اقتصاددانان و صاحبنظران اقتصادی حاضر در این جلسه هماندیشی نیز دیدگاههای خود در حوزه سیاستهای پولی و ارزی را مطرح کردند و در زمینه موضوعاتی اعم از استفاده بهینه از سیاستهای پولی و بانکی، اجرای دقیق سیاست تثبیت نرخ ارز برای استقرار ثبات در بازار ارز، اصلاح نظام بانکی، مدیریت انتظارات تورمی، رفع ناترازی بانکها، اعمال حکمرانی پولی و تطبیق نقشه ارزی و تجاری به بحث و تبادل نظر پرداختند. گفتنی است در این جلسه آقایان فرهاد نیلی، محمدرضا رنجبرفلاح، عباس معمارنژاد، تیمور رحمانی، سید محمدهادی سبحانیان، وحید شقاقی، شاپور محمدی، سیداحمدرضا جلالی نائینی، حمید زمانزاده، محمد شیریجیان، احمد مجتهد، عادل پیغامی، محسن یزدانپناه، حسین درودیان قائممقام معاون اقتصادی بانک مرکزی حضور داشتند.